Aparte verrijkingsprogramma’s voor hoogbegaafde kinderen bestaan in alle soorten en maten. Wat deze programma’s gemeen hebben is dat ze kinderen uitdagen om hun hogere denkvaardigheden te gebruiken en verder te ontwikkelen. Ook bieden ze hen de kans om bepaalde onderwerpen uitgebreider en met meer diepgang te ontdekken. Maar welk effect hebben deze programma’s op de schoolse prestaties en op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de deelnemende kinderen?

De Amerikaanse onderzoekster Mihyeon Kim bracht de resultaten van 26 verschillende studies rond dit onderwerp samen om een zo goed mogelijk antwoord te geven op deze vraag. Bovendien ging ze na of de gevonden effecten verschillend zijn naargelang de leeftijd van de betrokken kinderen of het type verrijkingsprogramma dat gebruikt wordt.

Kim stelde vast dat verrijkingsprogramma’s gemiddeld genomen een groot positief effect hebben op het schools presteren van de betrokken kinderen (Hedges’ g = 0.96). Daarbij dient gezegd dat er aanzienlijke verschillen tussen studies bestaan met betrekking tot de grootte van het effect dat ze rapporteren. Zo rapporteren de drie studies met de meest intensieve verrijkingsprogramma’s een aanzienlijk groter positief effect op schoolse prestaties dan de andere studies die een minder intensief programma onder de loep namen.

Het positieve effect van verrijkingsprogramma’s op school presteren lijkt ook toe te nemen met de leeftijd van de kinderen. Zo rapporteren studies met leerlingen uit het secundair onderwijs gemiddeld sterkere effecten dan studies met leerlingen uit de lagere school. Ook lijken zomerprogramma’s een groter effect te hebben dan programma’s die tijdens het schooljaar georganiseerd worden. Al moet met deze laatste conclusie voorzichtig omgesprongen worden, aangezien er maar een beperkt aantal studies met zomerprogramma’s in de studie van Kim werden opgenomen.

Ook wat het effect van verrijkingsprogramma’s op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen betreft, liggen de resultaten van heel wat studies in dezelfde lijn. Kim besluit dat verrijkingsprogramma’s over het algemeen een matig positief effect hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de betrokken kinderen (Hedges’ g = 0.55). Vooral voor leerlingen uit de eerste jaren van het secundair onderwijs blijkt er over studies heen een positief effect gevonden te worden. Voor jongere kinderen (lagere school) en oudere kinderen (bovenbouw secundair onderwijs) blijkt het effect eerder aan de kleine kant.

Uit deze meta-analyse blijkt dat verrijkingsprogramma’s over het algemeen een betekenisvol positief effect hebben op het schools presteren en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Tegelijk blijft de vraag welke kenmerken van verrijkingsprogramma’s en hun implementatie zorgen voor de grootste positieve uitkomsten. Hierrond zal bijkomend onderzoek de komende jaren meer duidelijkheid moeten brengen.

Kim, M. (2016) A meta-analysis of the effects of enrichment programs on gifted students. Gifted Child Quarterly, 60(2), 102–116.