In het kader van project TALENT werkten afgelopen schooljaar drie lerarenteams uit het lager onderwijs en drie lerarenteams uit het secundair onderwijs aan drie Lesson Studies. Doel: het verbeteren van hun eigen onderwijspraktijk voor cognitief begaafde leerlingen. In dit artikel geven we enkele eerste indrukken van wat onze teams via hun Lesson Study geleerd hebben over wat werkt in hun eigen lesgeven aan cognitief begaafde leerlingen.

Geef steeds les in de ‘zone van de naaste ontwikkeling’
De ‘zone van naaste ontwikkeling’ heeft betrekking op wat men nog niet autonoom kan, maar al wel met (rechtstreekse of onrechtstreekse) ondersteuning van een meer bekwaam persoon. Op die manier blijven cognitief begaafde leerlingen steeds uitgedaagd zonder dat ze gefrustreerd raken. Onze lerarenteams gebruikten hiertoe bijvoorbeeld magjes en moetjes afgestemd op het niveau van individuele leerlingen of werkten met verschillende mogelijke leerpaden waarbij de leerlingen naargelang hun vaardigheden kunnen kiezen voor basisoefeningen of meer uitdagende oefeningen.

Homogeen groeperen
Het binnen de klas homogeen groeperen van cognitief begaafde leerlingen of hen met elkaar laten samenwerken zorgt voor een hoger werktempo en sterkere focus bij deze leerlingen.

Instructie is niet altijd nodig voor cognitief begaafde leerlingen...
Door instructie voor deze leerlingen volgens hun noden sterk te verkorten of weg te laten worden ze meer uitgedaagd om na te denken.

... maar zelfstandig ≠ zonder begeleiding
Indien je cognitief begaafde leerlingen zelfstandig aan de slag laat gaan, betekent dit niet dat ze geen begeleiding of feedback meer nodig hebben. Zorg ervoor dat de leerlingen nog steeds bij de leerkracht terecht kunnen indien er een hulpvraag is en plan voldoende feedback-momenten in.

Keuze in werkvorm en moeilijkheidsgraad werkt activerend en motiverend
Door deze keuzemogelijkheden in je lesaanpak in te bouwen – en bijvoorbeeld te variëren in moeilijkheidsgraad van de opdrachten – valt het hogere werktempo van cognitief begaafde leerlingen minder op. De leerlingen zelf ervaren dit als een meerwaarde voor hun gevoel van verbondenheid met de klasgroep.

Ook positieve effecten voor andere leerlingen
Door cognitief begaafde leerlingen zelfstandig en op hun eigen tempo te laten werken en verbetersleutels te voorzien, krijg je als leraar meer ruimte om de leerlingen die het moeilijk hebben te coachen. Bovendien hebben meerdere teams ervaren dat wat werkt voor cognitief begaafde leerlingen ook werkt voor de andere leerlingen. Investeren in het onderwijzen van cognitief begaafde leerlingen komt dus ook de andere leerlingen ten goede.

We willen bij bovenstaande benadrukken dat het gaat om de ervaringen van leraren die ze opdeden via het kleinschalige onderzoek dat ze in hun klas hebben opgezet. Bij de formulering bleven we dicht bij de woorden van de betrokken leraren.

Wat is een Lesson Study?
Lesson Study is een professionaliseringsmethode waarbij twee tot drie leraren in team een onderzoek opzetten binnen de eigen klaspraktijk. Ze focussen hierbij op een drietal ‘caseleerlingen’ per klas, die samen een bepaalde groep leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften vertegenwoordigen (hier: cognitief begaafde leerlingen). Samen stellen de leraren een onderzoeksvraag op en werken ze een les uit. Ze onderzoeken vervolgens de impact van deze les op de leerlingen. Dat doen ze via observatie van en interviews met de caseleerlingen en via een gezamenlijke nabespreking van de les. Op basis van deze gegevens passen de leraren de les aan en testen ze haar opnieuw uit. In de twee volgende cycli wordt de les steeds verder geoptimaliseerd.

(bijdrage door: Kathleen Bodvin, Katelijne Barbier, Vincent Donche & Elke Struyf)